Pneumokok, czyli dwoinka zapalenia płuc (łac. Streptococcus pneumoniae), to Gram-dodatnia bakteria występująca fizjologicznie w jamie ustnej, gardle i górnych drogach oddechowych.
Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową – podczas kichania, kaszlu lub mówienia.
Bakteria ta może powodować między innymi:
- zapalenie zatok obocznych nosa,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie spojówek,
- pozaszpitalne zapalenie płuc.
W sprzyjających warunkach bakteria może przedostać się do krwiobiegu i rozsiewać po organizmie, prowadząc do zakażeń różnych narządów i układów.
Wśród najcięższych inwazyjnych chorób pneumokokowych (IChP) wyróżniamy:
- sepsę (posocznicę),
- krwiopochodne zapalenie płuc,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie wsierdzia,
- zapalenie stawów, kości i szpiku.
Zakażenia pneumokokowe mogą dotyczyć osób w każdym wieku.
Szczególnie narażone są dzieci do 2. roku życia oraz osoby powyżej 65. roku życia.
Cięższy przebieg choroby znacznie częściej obserwuje się u osób z chorobami przewlekłymi, np. płuc, serca czy nerek, a także u osób z obniżoną odpornością (np. po usunięciu śledziony), palących papierosy i z innymi czynnikami ryzyka.
Szczepienia są najskuteczniejszą bronią w walce z chorobami zakaźnymi.
Pozwoliły one opanować m.in. błonicę, krztusiec, poliomyelitis (polio), tężec, odrę, świnkę i różyczkę.
Choroby wywoływane przez pneumokoki to kolejny ważny punkt na mapie szczepień.
Pierwszą nowoczesną szczepionkę przeciw pneumokokom opracowano w 1983 roku.
W 2017 roku do kalendarza szczepień obowiązkowych w Polsce wprowadzono szczepienie dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016 roku.
Od 1 września 2023 roku 13-walentna szczepionka przeciw pneumokokom (PCV13) została wpisana na listę bezpłatnych leków dla seniorów w wieku 65 lat i starszych.
Samorządy aktywnie wspierają profilaktykę, organizując programy zdrowotne.
W 2024 roku rozpoczął się regionalny program profilaktyki zdrowotnej pod tytułem:
„Program profilaktyki zakażeń pneumokokowych dla osób dorosłych z województwa kujawsko-pomorskiego”.